Ίλιτς, Ιβάν

(Ivan Illich, Βιέννη, Αυστρία 1926 – Βρέμη, Γερμανία 2002). Αυστριακός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος, σλαβικής καταγωγής. Ο Ί. σπούδασε φυσική ιστορία, φιλοσοφία, θεολογία και ιστορία και έγινε γνωστός για τις επαναστατικές και ριζοσπαστικές του θέσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα. Το 1951 πήγε στη Νέα Υόρκη και αργότερα στο Μεξικό, όπου και προσέφερε τις πνευματικές και κοινωνικές του υπηρεσίες. Εργάστηκε ως βοηθός ιερέα στην ιρλανδοπορτορικανή ενορία και συνέστησε κέντρα μελετών για τους λατινοαμερικανούς ιερείς και τους ρωμαιοκαθολικούς ιεραποστόλους της Νότιας Αμερικής. Ο ‘Ι. αμφισβήτησε τον θεσμό του σχολείου και γενικότερα την επίσημη εκπαίδευση ως το καταλληλότερο μέσο για τη σωστή διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου και την ένταξή του στην κοινωνία. Επίσης, τάχθηκε ενάντια στις απόπειρες εκπολιτισμού των ιθαγενών της Αμερικής, διαμέσου του προσηλυτισμού τους στον καθολικισμό, θεωρώντας ότι κάτι τέτοιο θα είχε ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση του γνήσιου λαϊκού πολιτισμού τους. Στις θεωρίες του Ί. διαφαίνονται ψήγματα της μαρξιστικής ιδεολογίας, αν και δεν ταυτίζεται απόλυτα με αυτήν. Από τα σημαντικότερα έργα του αναφέρουμε τα εξής: Κοινωνία χωρίς σχολεία (1970), Να λευτερώσουμε το μέλλον (1970), Η Νέμεσις της Ιατρικής (1975), Για μια ιστορική κριτική της ισότητας (1983) κ.ά.